Mặt trái của việc kiếm tiền từ trí tuệ nhân tạo

Trí tuệ nhân tạo

Kể từ khi OpenAI ra mắt ChatGPT công chúng vào tháng 11 năm 2022, thế giới AI đã trở thành một sân chơi khám phá thông tin. Hàng chục công ty đã theo chân OpenAI với các dịch vụ dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), từ chatbot đến công cụ tìm kiếm và mọi thứ liên quan.

Giờ đây, các sản phẩm của những công ty này - bao gồm OpenAI ChatGPT, Anthropic Claude, xAI Grok, Inflection AI Pi, Mistral AI Le Chat, Cohere Coral/Command-R, Adept ACT-1, Glean Enterprise Search Copilot, Character.ai Character và Perplexity AI Perplexity Search… đã thu hút hàng trăm triệu người dùng.

Thực tế, các công cụ AI tạo sinh (genAI) dựa trên LLM này đã thu hút hàng chục tỷ USD tài trợ và đầu tư. Và các nhà đầu tư thì muốn có được mức lợi nhuận cao.

Hầu hết người dùng không phải trả bất cứ khoản phí nào. Một số ít trả phí đăng ký cho dịch vụ cao cấp. Nhưng những khoản đăng ký đó thậm chí còn không đủ để trả tiền cho dịch vụ.

Vậy nên các công ty AI phải kiếm tiền. Nhưng bằng cách nào?

Mô hình Truman Show

Trong một bộ phim năm 1998, The Truman Show - với sự tham gia của diễn viên nội tiếng Jim Carrey trong vai một người đàn ông tên là Truman Burbank, người vô tình tham gia vào một chương trình truyền hình thực tế trong một thế giới nhân tạo, nơi mọi người đều là diễn viên đóng vai người lạ, bạn bè hoặc vợ của anh ta - mọi thứ bắt đầu trở nên kỳ lạ giữa chừng.

Khi Truman bước vào bếp và bắt đầu hỏi vợ mình, Meryl, những câu hỏi khó trả lời, cô ấy quay lại, cầm một hộp ca cao lên và nói với nụ cười rạng rỡ trên TV: “Sao em không để anh pha cho em một ít đồ uống Mococoa™ mới này nhỉ? Hạt ca cao hoàn toàn tự nhiên từ sườn núi Nicaragua, không có chất tạo ngọt nhân tạo!”.

Một cách tế nhị, thương hiệu Mococoa™ đã được lồng vào chương trình!

Còn đây là cách hai nhà lãnh đạo AI đề xuất những cuộc trò chuyện được tài trợ như vậy với các chatbot AI.

Vào thứ Tư, trong một buổi phát sóng trực tiếp trên X, ông chủ Elon Musk đã nói với các nhà quảng cáo rằng các thương hiệu sẽ sớm có thể trả tiền cho các quảng cáo xuất hiện trong câu trả lời của Grok - chatbot AI do công ty khởi nghiệp xAI của ông xây dựng. Ông cho biết động thái này sẽ giúp trang trải chi phí bộ GPU cao của Grok và diễn ra sau khi giám đốc điều hành trước đây, người từng quản lý các mối quan hệ với nhà quảng cáo, rời đi vào tháng 7.

Amazon cũng đang suy nghĩ theo hướng tương tự. Vào cuối tháng 7, giám đốc điều hành Amazon đã nói với các nhà đầu tư trong cuộc gọi báo cáo thu nhập quý 2 của công ty rằng Amazon có kế hoạch đặt quảng cáo trả phí bên trong câu trả lời của Alexa+, phiên bản AI của trợ lý giọng nói, để quảng cáo xuất hiện giữa các cuộc trò chuyện của người dùng và hướng người nghe trực tiếp đến các sản phẩm được bán trên Amazon.

Có lẽ, những vị trí được tài trợ này sẽ không được gắn nhãn và người dùng sẽ không biết kết quả của họ đã được mua và trả tiền.

Rốt cuộc, tại sao họ lại biết? Các hình thức kiếm tiền khác diễn ra trên một số chatbot mà không cần thông báo cho người dùng.

Mô hình payola

Vào những năm 1950, payola ám chỉ hành vi bất hợp pháp và không được tiết lộ của các công ty thu âm trả tiền cho các đài phát thanh, DJ hoặc nhân viên của họ, hoặc tặng quà hoặc ưu đãi để đổi lấy việc phát các bài hát cụ thể trên radio. Điều này đảm bảo việc một bài hát được phát sóng không phải vì giá trị nghệ thuật hay sự nổi tiếng của nó, mà là do các động cơ tài chính. Khán giả được phép tin rằng các bản thu âm được chọn vì giá trị của chúng.

Một số chatbot AI hoạt động theo cách này.

Ví dụ: OpenAI và Perplexity AI đều chạy các chương trình ưu tiên trả phí cho các đối tác nội dung, điều này có nghĩa là một số nhà xuất bản nhất định sẽ được ưu tiên nội dung và thương hiệu của họ sẽ hiển thị rõ ràng hơn trong các câu trả lời do AI tạo ra.

Perplexity AI đã hợp tác với các nhà xuất bản như Le Monde, Time… để cung cấp nội dung được sử dụng trực tiếp cho các câu trả lời do AI tạo ra. Các đối tác này không chỉ được thu thập dữ liệu mà còn được hưởng một phần doanh thu quảng cáo do Perplexity tạo ra. Tên thương hiệu và đôi khi là logo của họ sẽ xuất hiện nổi bật bất cứ khi nào nội dung của họ được trích dẫn trong các phản hồi, giúp thu hút lưu lượng truy cập của người dùng vào trang web của họ.

OpenAI cũng có một chương trình tương tự mang tên “Chương trình Nhà xuất bản Ưu tiên”. Kể từ năm 2023, OpenAI đã ký kết các thỏa thuận với hơn 30 công ty truyền thông, như The Wall Street Journal, The Atlantic... Các thỏa thuận này cung cấp cho OpenAI quyền truy cập hợp pháp vào nội dung chất lượng cao, đáng tin cậy để đào tạo và phản hồi AI trực tiếp. Các nhà xuất bản tham gia sẽ nhận được khoản bồi thường tài chính, ưu tiên đặt nội dung và các liên kết được làm nổi bật khi ChatGPT sử dụng nội dung của họ để trả lời các câu hỏi.

Một mặt, thật tuyệt khi các công ty AI trả tiền cho nội dung được sử dụng để trả lời, ít nhất là trong số ít trường hợp họ thiết lập quan hệ đối tác này.

Mặt khác, cũng đúng là các thỏa thuận chia sẻ doanh thu và chia sẻ nội dung này đang thay đổi kết quả tìm kiếm của người dùng, với nội dung, liên kết và thương hiệu của các đối tác được ưu tiên, và thỏa thuận này không được tiết lộ rõ ràng cho người dùng, những người được phép tin rằng các câu trả lời của chatbot chỉ dựa trên giá trị.

Mô hình tiếp thị liên kết tiếp thị

OpenAI gần đây đã công bố kế hoạch kiếm tiền từ các giao dịch mua sản phẩm được thực hiện thông qua ChatGPT bằng cách tích hợp trải nghiệm thanh toán trong trò chuyện và kiếm hoa hồng từ doanh số. Hệ thống mới sẽ cho phép người dùng khám phá, lựa chọn và mua sản phẩm trực tiếp trong ChatGPT mà không cần rời khỏi giao diện trò chuyện, với việc các nhà bán hàng trả cho OpenAI một tỷ lệ phần trăm nhỏ dưới dạng hoa hồng cho mỗi giao dịch. CEO Sam Altman được cho là đã đề cập đến khoản phí tiếp thị liên kết tiềm năng là 2% trên doanh số được tạo ra theo cách này.

Mặc dù chưa rõ chính sách này sẽ phát triển như thế nào theo thời gian, nhưng rõ ràng nó tạo ra động lực tài chính để OpenAI quảng bá các sản phẩm mà họ kiếm được hoa hồng.

Mô hình Shrinkflation

Shrinkflation là một phương pháp mà các công ty giảm kích thước, số lượng hoặc trọng lượng của sản phẩm trong khi vẫn giữ nguyên giá bán lẻ. Điều này có nghĩa là người tiêu dùng thực tế đang trả nhiều tiền hơn cho mỗi đơn vị sản phẩm mà không có sự tăng giá rõ ràng. Nó cho phép các nhà sản xuất quản lý chi phí sản xuất ngày càng tăng mà không cần tăng giá niêm yết, thường không bị người tiêu dùng chú ý ngay lập tức.

Có những bằng chứng giai thoại đáng tin cậy từ người dùng cho thấy hiệu suất hoặc chất lượng đang giảm sút, đặc biệt là ở các mô hình truy cập miễn phí hoặc cấp thấp hơn, do các công ty có thể đang tối ưu hóa chi phí. Điều này có thể đồng nghĩa với việc phản hồi đơn giản hơn, nhanh hơn và ít tốn tài nguyên hơn, nhưng lại làm giảm độ sâu hoặc khả năng nâng cao của người dùng cấp miễn phí.

Trong khi công chúng thường bị choáng ngợp bởi khả năng phát triển nhanh chóng của chatbot genAI dựa trên LLM và tìm kiếm, chất lượng của các phiên bản miễn phí dường như ngày càng tụt hậu so với các phiên bản trả phí.

Mô hình tính phí cho mọi thứ

Các chatbot AI lớn kiếm tiền thông qua đăng ký, phí sử dụng API, giải pháp AI tùy chỉnh, tiếp thị liên kết, chia sẻ doanh thu quảng cáo, cấp phép nội dung số và dịch vụ tư vấn.

Và vẫn chưa đủ. Họ sẽ phải nghĩ ra nhiều cách hơn nữa để kiếm tiền. Thật lo lắng về những gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Sự thật là AI rất tốn kém. Phải tốn rất nhiều tiền để xử lý những con số đó và thực hiện các phép tính để trả lời các câu hỏi chatbot đơn giản.

Và không có khái niệm “xử lý miễn phí” nào cả. Các hệ thống AI rất thông minh, đến mức bạn đang trả phí mà hoàn toàn không biết.