Gửi bình luận
Viện Chiến lược Phát triển Kinh tế số
12 tháng sau khi ra mắt, ChatGPT đã thay đổi căn bản cục diện của trí tuệ nhân tạo. Trong khi những cảnh báo về sự diệt vong từ khả năng tự nhận thức của AI vẫn còn treo lơ lửng, thì AI với khả năng sáng tạo cũng đã khiến nhiều người ngạc nhiên khi đảm nhận những nhiệm vụ mà chúng ta chưa bao giờ nghĩ nó có thể thực hiện được.
Khi công ty khởi nghiệp OpenAI ra mắt ChatGPT vào ngày 30 tháng 11 năm 2022, bối cảnh công nghệ đã bị lung lay tận cốt lõi - và trí tuệ nhân tạo (AI) nhanh chóng chuyển từ một ý tưởng sang ứng dụng phổ biến.
Nhiều doanh nghiệp tin rằng các công cụ AI (gen AI) như ChatGPT cuối cùng sẽ được tích hợp vào mọi hệ thống CNTT phụ trợ và sản phẩm bên ngoài.
Bản thân AI không phải là mới. Các công ty đã đầu tư rất nhiều vào AI dự đoán và diễn giải trong nhiều năm, ví dụ như Microsoft Outlook và tính năng AutoComplete của nó. Nhưng việc phát hành GPT-3.5 đã thu hút sự chú ý của thế giới và gây ra làn sóng đầu tư vào genAI nói chung và vào các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) làm nền tảng cho nhiều công cụ khác nhau.
Nói một cách đơn giản nhất, LLM là công cụ dự đoán từ, hình ảnh hoặc mã tiếp theo. Ví dụ: ChatGPT (viết tắt của “chatbot generative pre-trained transformer”) được xây dựng trên GPT LLM, một thuật toán máy tính xử lý đầu vào ngôn ngữ tự nhiên và dự đoán từ tiếp theo dựa trên những gì nó đã thấy. Sau đó, nó dự đoán từ tiếp theo, từ tiếp theo... cho đến khi câu trả lời hoàn tất.
Hành trình áp dụng AI không phải là duy nhất. Các nhà công nghệ ví nó với những ngày đầu của điện toán đám mây, điều này đã thúc đẩy các cuộc thảo luận và tranh luận tương tự về bảo mật, quyền riêng tư, quyền sở hữu dữ liệu và trách nhiệm pháp lý.
Tiến triển nhanh nhưng có vấn đề
Hầu hết các doanh nghiệp vẫn đang thử nghiệm ChatGPT và các công cụ genAI khác, cố gắng tìm hiểu xem lợi tức đầu tư sẽ ở đâu. Và hầu hết vẫn không chắc chắn về cách sử dụng và cách hưởng lợi từ công cụ AI, theo phân tích của Gartner Research.
Doanh nghiệp thực sự lo lắng rằng họ sẽ bị tụt lại phía sau nếu không áp dụng những công nghệ mới này, nhưng lại không được chuẩn bị đầy đủ để áp dụng nó. Các tổ chức đang thiếu nghiêm trọng kỹ năng, quản lý rủi ro và bảo mật cũng như chiến lược tổng thể.
Cùng với hứa hẹn về việc tự động hóa các công việc nhàm chán, tạo ra các dạng nội dung số mới và tăng năng suất làm việc, đã có sự lo ngại rõ ràng trong khắp các ngành và giới học thuật khi ChatGPT bùng nổ. Trong những tháng sau khi ra mắt, một số tên tuổi lớn nhất trong lĩnh vực công nghệ đã công khai cảnh báo rằng đây có thể là khởi đầu cho sự kết thúc của loài người, kêu gọi tạm dừng quá trình phát triển ChatGPT.
Những ngôi sao công nghệ nổi tiếng như đồng sáng lập Apple Steve Wozniak, CTO Kevin Scott của Microsoft và thậm chí cả Giám đốc điều hành OpenAI Sam Altman đã tham gia cùng hơn 33.000 người ký vào một bức thư ngỏ cảnh báo về những rủi ro quy mô xã hội từ genAI. Mặc dù bức thư không có nhiều tác động đến sự phát triển của AI nhưng nó đã thúc đẩy các sáng kiến của chính phủ nhằm kiềm chế công nghệ. Ví dụ, Nghị viện EU đã thông qua Đạo luật AI.
Từ quan điểm tích cực vẫn có những ý kiến tiêu cực, như việc cho rằng kẻ xấu và các quốc gia thiếu thân thiện cũng sẽ sử dụng những công nghệ này để tấn công tự do và thúc đẩy các chương trình tội phạm, chuyên chế và gây hại của chính chúng. Cuối cùng, ChatGPT và genAI sẽ khiến thế giới trở nên cực đoan hơn.
Tại Mỹ, tổng thống J. Biden đã ban hành hai mệnh lệnh hành pháp yêu cầu các cơ quan liên bang phải kiểm tra đầy đủ các ứng dụng AI đối với mọi vấn đề bảo mật, quyền riêng tư và an toàn. Nhưng hầu hết các nỗ lực khác đều chỉ là sự chắp vá của các quy định của khu vực hoặc tiểu bang nhằm bảo vệ quyền riêng tư và quyền công dân.
Cho đến nay, chưa có đạo luật liên bang nào nhằm kiểm soát AI được thông qua.
Theo một số chuyên gia, ChatGPT và các nền tảng AI khác còn “rất non nớt” trong quá trình phát triển và còn rất nhiều thiếu sót, đó là lý do tại sao cần có quy định.Thay vì cố gắng khắc phục tất cả các vấn đề với AI, người ta chỉ đơn giản nỗ lực làm cho công nghệ này trở nên mạnh mẽ hơn vì nhiều lý do. Triết lý ‘đi nhanh và phá vỡ mọi thứ’ đã cho thấy bản thân nó có vấn đề.
Một ví dụ điển hình là các LLM hỗ trợ ChatGPT, Bard, Claude và các nền tảng genAI khác cũng bị cáo buộc sử dụng tác phẩm nghệ thuật, sách và video có bản quyền từ Internet - tất cả đều là thức ăn cho việc đào tạo người mẫu.
Các nhà công nghệ đang giúp các nghệ sĩ chống lại những gì họ coi là hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ (IP) bằng các công cụ genAI, có thuật toán đào tạo tự động thu thập nội dung trên Internet và các nơi khác. Một loại vũ khí, được gọi là “các cuộc tấn công đầu độc dữ liệu”, thao túng dữ liệu đào tạo LLM và đưa các hành vi bất ngờ vào các mô hình học máy. Được gọi là Nightshade, công nghệ này sử dụng kỹ thuật “che giấu” để đánh lừa thuật toán huấn luyện genAI tin rằng nó đang nhận được một thứ trong khi thực tế nó đang ăn một thứ hoàn toàn khác.
Liệu AI có thể chiếm công việc của bạn?
Nhiều lo ngại rằng ChatGPT và các công cụ tương tự khác sẽ loại bỏ phần lớn thị trường việc làm bằng cách tự động hóa nhiều tác vụ. Nhưng hầu hết các nhà phân tích, chuyên gia trong ngành và các nhà lãnh đạo CNTT đã không đồng tình với ý kiến này. Thay vào đó genAI đã bắt đầu hỗ trợ người lao động bằng cách giải quyết các nhiệm vụ trần tục, giải phóng họ để thực hiện các công việc sáng tạo hơn, dựa trên tri thức.
Kịch bản duy nhất mà AI lấy đi tất cả công việc là nó được phát hành mà không có sự giám sát của con người. Điều rõ ràng là chúng ta sẽ cần biết cách sử dụng nó để thành công hơn trong công việc. Bạn sẽ phải học một công nghệ mới, giống như học cách sử dụng email, internet hoặc điện thoại thông minh.
Theo các chuyên gia phân tích, các ứng dụng trợ lý cá nhân chạy trên genAI sẽ trở nên phổ biến như một chiếc điện thoại.
Nhiều chuyên gia đồng ý và nói rằng trong năm qua đã trở nên rõ ràng hơn rằng AI có tính sáng tạo sẽ là một người đồng đội “ngồi trên vai bạn” chứ không phải là một sát thủ giết chết công việc. Việc tin rằng bất kỳ công nghệ nào cũng sẽ loại bỏ hoàn toàn việc làm là một sai lầm dựa trên khái niệm chiếc bánh lao động hữu hạn.
Trên thực tế, các tin tuyển dụng yêu cầu kỹ năng liên quan đến genAI đã tăng 1,848% vào năm 2023 khi các công ty nỗ lực phát triển các ứng dụng AI mới, theo một phân tích thị trường lao động gần đây của Lightcast.
Dữ liệu của Lightcast cho thấy vào năm 2022, chỉ có 519 tin tuyển dụng yêu cầu kiến thức AI tổng quát. Tính đến thời điểm hiện tại của năm 2023, kể từ khi ChatGPT ra mắt, đã có 10.113 bài đăng tập trung vào genAI. và hơn 385.000 bài đăng cho tất cả các dạng vai trò AI.
Sự phát triển tự nhiên của một công nghệ thực sự mang tính đột phá như AI là việc tạo ra các công việc hoàn toàn mới.
Những vai trò mới đó sẽ bao gồm:
Trường hợp sử dụng đáng ngạc nhiên của ChatGPT
Một trong những công việc trò mà nhiều người không bao giờ tin rằng AI sẽ đảm nhiệm được là phát triển phần mềm, công việc là một loại hình nghệ thuật đòi hỏi khả năng sáng tạo độc đáo. Tuy nhiên, ChatGPT rất thành thạo trong việc tạo mã nhằm giải quyết vấn đề vệ sinh (data hygiene) và bảo mật dữ liệu của công ty và nó có thể sử dụng lại mã để xây dựng các ứng dụng mới.
Một nghiên cứu của Microsoft cho thấy công cụ GitHub Copilot, được hỗ trợ bởi ChatGPT, có thể giúp nhà phát triển viết mã nhanh hơn tới 55% - và hơn một nửa số mã được kiểm tra trên GitHub hiện được hỗ trợ bởi AI trong quá trình phát triển. Theo Giám đốc điều hành GitHub Thomas Dohmke, con số đó dự kiến sẽ tăng lên 80% tổng số mã được kiểm tra trên GitHub trong vòng 5 năm tới.
Sự giám sát của con người vẫn rất quan trọng
Trong khoảng ba năm tới, genAI sẽ cần giảm và hạn chế đáng kể ảo giác (limit hallucinations) cũng như các kết quả không mong muốn khác để doanh nghiệp có thể sử dụng nó một cách đáng tin cậy cho việc ra quyết định và xử lý.
Các chuyên gia tin rằng khả năng đa phương thức sẽ mở rộng đáng kể. (AI đa phương thức có thể xử lý, hiểu và tạo đầu ra cho nhiều loại dữ liệu).
Vấn đề mấu chốt là không thể đặt ChatGPT hoặc genAI ở chế độ tự động. Bạn cần sàng lọc các phản hồi để phát hiện ảo giác, kết quả đầu ra không chính xác, thông tin sai lệch. Và để làm được điều đó, cần có công cụ để làm nổi bật các giao dịch đáng ngờ và điều tra chúng theo cách thủ công.
Tuy nhiên, đó là con dao hai lưỡi vì các công cụ và quy trình mới thể hiện những chi phí gia tăng làm giảm và trừ đi bất kỳ ROI tiềm năng nào của doanh nghiệp. Nhưng nếu không có kiểu sàng lọc ngoại lệ đó, tổ chức sẽ bị đẩy vào việc đưa ra quyết định, quy trình và thông tin sai lầm.
Một mối quan tâm khác đối với tương lai của genAI là khả năng tự nhận thức, hay thứ gọi là trí tuệ nhân tạo nói chung - khi AI không còn cần đến sự suy nghĩ của con người nữa.
Các chuyên gia tin rằng trí tuệ nhân tạo nói chung sẽ bắt đầu thể hiện “những phản ứng gần như trẻ con đối với các trải nghiệm” trong tương lai gần. Chúng ta sẽ bắt đầu thấy điều đó vào năm tới khi có nhiều người sử dụng công nghệ hơn. Điểm cuối không thể phủ nhận là điều này sẽ xảy ra sớm hay muộn.
Trước đây, AI đã bị chặn trả lời một số câu hỏi nhất định vì nó được con người lập trình để không trả lời. Tuy nhiên, AI sẽ phát triển đến mức có thể đưa ra quyết định về những gì nó cho là phù hợp để phản hồi. Con người không thể kiểm soát nó trừ khi tắt nó đi.
