Tại sao hàng tỷ USD theo Đạo luật CHIPS chưa được phân phối

Theo số liệu của Nhà Trắng, trong 30 năm qua, thị phần sản xuất chất bán dẫn toàn cầu của Mỹ đã giảm từ 37% xuống chỉ còn 12%.

Trong khi đó, thị phần sản xuất chip của Trung Quốc đã tăng gần 50% trong hai năm qua và hiện chiếm khoảng 18% nguồn cung của thế giới.

Vào năm 2021, sự sụt giảm trong sản xuất chip trong nước được bộc lộ bởi cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng trên toàn thế giới dẫn đến lời kêu gọi chuyển sản xuất về Mỹ. Sau hơn một năm làm việc của chính quyền Biden-Harris để ứng phó với tình trạng thiếu chất bán dẫn trầm trọng, Quốc hội Mỹ vào tháng 8 năm 2022 đã thông qua Đạo luật CHIPS và Khoa học (CHIPS and Science Act). Đạo luật này đã cung cấp cho Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DoC) 52,7 tỷ USD cho một loạt chương trình thuộc chương trình CHIPS for America nhằm “hồi sinh” vị thế của Hoa Kỳ trong nghiên cứu, phát triển và sản xuất chất bán dẫn.

Với sự thúc đẩy của Đạo luật CHIPS, những công ty như Intel, Samsung, Micron, TSMC và Texas Instruments đã công bố kế hoạch xây dựng một số nhà máy chế tạo chip mới của Hoa Kỳ. (Qualcomm, hợp tác với GlobalFoundries, cũng cho biết họ sẽ đầu tư 4,2 tỷ USD để tăng gấp đôi sản lượng chip tại cơ sở ở Malta, NY.)

Vòng ưu đãi đầu tiên của Đạo luật CHIPS với tổng trị giá 39 tỷ USD cho việc xây dựng các cơ sở chế tạo quy mô lớn đã có hiệu lực vào tháng Hai vừa qua. Vào tháng 9, cơ hội tài trợ thứ hai cho các dự án chế tạo quy mô nhỏ đã mở ra. Nhưng cho đến nay, chưa có khoản tiền nào được phân phối và một số dự án nhà máy chế tạo đang gặp trở ngại.

Vào đầu năm 2023, TSMC, nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, bắt đầu xây dựng nhà máy chế tạo chip thứ hai gần Phoenix, Ariz. Đối với Biden, hai nhà máy của TSMC đại diện cho chương trình khuyến khích Đạo luật CHIPS của ông.

Tuy nhiên, dự án TSMC bị đình trệ và công ty thông báo đã lùi ngày hoàn thành từ năm 2024 sang năm 2025 do gặp khó khăn trong việc tìm kiếm lao động có tay nghề cao.

Trong khi khoản tiền khuyến khích 52,7 tỷ USD dành cho các nhà sản xuất và nhà nghiên cứu chip không có gì đáng chê trách, thì DoC giám sát việc phân phối số tiền này cho biết chiến thắng thực sự sẽ đến từ khoản đầu tư của chính các nhà sản xuất vào nền kinh tế Mỹ.

Bộ Thương mại cho biết đã có hơn 230 tỷ USD đầu tư của khu vực tư nhân vào sản xuất chất bán dẫn kể từ đầu chính quyền này và hơn 166 tỷ USD kể từ khi Đạo luật Khoa học và CHIPS được thông qua.

Micron cho biết công ty có thể chi tới 100 tỷ USD trong 20 năm tới để mở rộng các cơ sở ở Mỹ. TSMC đã hứa sẽ đầu tư 40 tỷ USD vào nhà máy sản xuất chip ở Mỹ. Khoản đầu tư này thể hiện khoản đầu tư nước ngoài lớn nhất từ trước đến nay ở Arizona và là một trong những khoản đầu tư lớn nhất trong lịch sử Mỹ.

TSMC sản xuất khoảng 50% chất bán dẫn của thế giới và bán cho các công ty khác như Apple, AMD, Nvidia và Qualcomm. Ngược lại, Samsung và Intel sản xuất chất bán dẫn cho sản phẩm của chính họ.

Đài Loan và Hàn Quốc dẫn đầu thế giới về sản xuất chất bán dẫn với khoảng 20% đến 21% thị trường mỗi nước, còn Nhật Bản và Liên minh châu Âu mỗi nước sản xuất khoảng 9% chip máy tính của thế giới.

Theo phân tích của Gartner, tác động ban đầu của Đạo luật CHIPS của Hoa Kỳ sẽ mất từ vài năm cho đến cuối thập kỷ mới hiện thực hóa được. Theo đó, ngay cả với những nỗ lực chuyển về nước hiện đang được tiến hành, thị phần sản xuất chip của Mỹ khó có thể tăng hơn vài điểm phần trăm vào cuối thập kỷ này.

Đó là bởi vì các nhà máy chế tạo chất bán dẫn phải mất từ 3 đến 5 năm để xây dựng và sau đó việc sản xuất sẽ tăng lên. Nhưng cũng có sự thiếu hụt nhân lực công nghệ mà các nhà sản xuất đang phải đối mặt.

Ví dụ, TSMC cho biết công ty đã thuê gần 1.100 nhân viên địa phương, nhưng cũng tuyên bố sẽ cần 4.500 công nhân công nghệ cao cho hai nhà máy chế tạo Phoenix.

Micron, công ty đang lên kế hoạch xây dựng một nhà máy sản xuất chất bán dẫn lớn nhất quốc gia ở ngoại ô New York, đang giải quyết tình trạng thiếu nhân lực thông qua Quan hệ đối tác Đại học Hoa Kỳ - Nhật Bản (U.S.-Japan University Partnership) để phát triển nguồn nhân lực bán dẫn cho cả hai nước. Chương trình có sự tham gia của 11 trường đại học ở cả hai quốc gia và ba khóa học ban đầu đã được xác định và dự kiến triển khai bắt đầu từ đầu năm 2024.

Trong 5 năm tới, Micron cho biết họ và các đối tác phát triển sẽ đóng góp 60 triệu USD cho chương trình đào tạo với hy vọng khoảng 5.000 sinh viên sẽ tham gia.

Việc xây dựng cơ sở chế tạo mới của Micron dự kiến sẽ bắt đầu vào mùa xuân năm 2024 và sẽ mất hơn hai năm để hoàn thành.

Trong khi những thách thức trong việc mở các nhà máy và trung tâm nghiên cứu mới của Mỹ ở Mỹ là rất lớn, Gartner cho biết Đạo luật CHIPS đã hoàn thành một điều: nó đã thúc đẩy các nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới ít nhất phải công bố các dự án ở Mỹ. Ví dụ, tuần trước, nhà sản xuất thiết bị chip Hà Lan ASM tuyên bố sẽ đầu tư 324 triệu USD vào cơ sở nghiên cứu và phát triển mới ở Arizona. Cơ sở đó sẽ mất khoảng năm năm để xây dựng.

Bộ Thương mại Mỹ cho biết CHIPS ACT đã tiến triển cực kỳ nhanh đối với một chương trình của chính phủ. Bộ cũng cho biết họ đang tích cực đối thoại với các nhà sản xuất chip và cơ sở R&D, đồng thời dự kiến sẽ đưa ra những thông báo quan trọng trong những tháng tới.

Theo đánh giá, khoản tài trợ theo Đạo luật CHIPS là cần thiết để thu hẹp khoảng cách chi phí giữa Mỹ và các khu vực rẻ hơn khác. Đây là cơ hội đưa Mỹ trở thành quốc gia dẫn đầu trong ngành sản xuất bán dẫn.