Gửi bình luận
Viện Chiến lược Phát triển Kinh tế số
Một số chuyên gia AI cảnh báo rằng mô hình trí tuệ nhân tạo DeepSeek có khả năng bí mật phát tán sự thiên vị về văn hóa và chính trị thay mặt cho chính phủ Trung Quốc.
Việc phát hành DeepSeek do Trung Quốc sản xuất đã gây ra cuộc tranh luận gay gắt, nhưng những người chỉ trích phần lớn đã bỏ qua một vấn đề lớn: khả năng Trung Quốc sử dụng một mô hình AI này nhằm để thúc đẩy chương trình truyền bá về văn hóa và chính trị đối với phần còn lại của thế giới.
Mô hình AI mới này được phát triển bởi DeepSeek, một công ty khởi nghiệp Trung Quốc mới được thành lập cách đây một năm.
DeepSeek đã gây ra những lo ngại về an ninh mạng, quyền riêng tư, sở hữu trí tuệ và các vấn đề khác. Tuy nhiên một số chuyên gia AI cũng lo ngại về khả năng phát tán tuyên truyền của nó.
Công ty nghiên cứu công nghệ cơ bản về trí tuệ nhân tạo DeepSeek của Hàng Châu, khi công bố mô hình AI và chatbot vào tháng 1, đã hình dung nó như một loại bách khoa toàn thư để đào tạo thế hệ mô hình AI tiếp theo. Tất nhiên, nỗi lo về sự thiên vị trong AI không phải là điều gì mới, mặc dù những ví dụ trong quá khứ thường có vẻ là vô tình.
Mối lo ngại về DeepSeek không phải đây là mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) duy nhất có thể đóng vai trò là công cụ đào tạo cho các mô hình trong tương lai và Trung Quốc có thể không phải là chính phủ hoặc tổ chức duy nhất cân nhắc sử dụng các mô hình AI làm công cụ tuyên truyền.
Nhưng quyết định phát hành mô hình kết xuất của công ty Trung Quốc theo giấy phép nguồn mở có thể khiến nó trở thành một mô hình hấp dẫn để sử dụng trong quá trình chọn lọc nhằm đào tạo các AI nhỏ hơn.
Đào tạo dễ dàng
Một số chuyên gia AI cho rằng DeepSeek được xây dựng để giúp các mô hình khác dễ dàng được tạo ra từ nó. Các tổ chức xây dựng mô hình AI nhỏ hơn với giá rẻ, bao gồm nhiều tổ chức ở các nước đang phát triển, có thể chuyển sang AI được đào tạo để truyền bá thế giới quan của Trung Quốc.
DeepSeek được xây dựng trên phần cứng giá rẻ và chi phí tương đối thấp cho thấy tương lai phát triển AI mà nhiều tổ chức có thể tiếp cận.
Hàng Châu đã phát triển DeepSeek bất chấp lệnh kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ đối với các chip hiệu suất cao thường được sử dụng để thiết kế và thử nghiệm các mô hình AI, do đó chứng minh các mô hình AI tiên tiến có thể xuất hiện nhanh như thế nào bất chấp các rào cản.
Với chi phí đầu vào thấp hơn, giờ đây các tổ chức có thể dễ dàng tạo ra các AI mạnh mẽ với những định kiến về văn hóa và chính trị được tích hợp sẵn. Trên thực tế, điều đó có nghĩa là người dùng có thể vô tình tiếp nhận các câu chuyện được định hình bởi một chính sách đối ngoại.
Công nghệ như một công cụ tuyên truyền
Mặc dù ít người nói về các mô hình AI như một công cụ tuyên truyền, nhưng điều đó không có gì đáng ngạc nhiên. Nhiều công nghệ, bao gồm truyền hình, Internet và phương tiện truyền thông xã hội, đã trở thành con đường thúc đẩy các chương trình nghị sự chính trị và văn hóa khi chúng tiếp cận thị trường đại chúng.
Do vậy, các lãnh đạo CNTT nên nhận thức được khả năng chính phủ Trung Quốc và các tổ chức khác sẽ thúc đẩy các câu chuyện của riêng họ trong các mô hình AI.
Theo các chuyên gia AI, nếu DeepSeek và các mô hình AI khác hạn chế tham chiếu đến các sự cố nhạy cảm trong lịch sử hoặc phản ánh quan điểm được nhà nước chấp thuận về các vùng lãnh thổ tranh chấp, hai thành kiến có thể có trong các AI do Trung Quốc phát triển, thì các mô hình đó sẽ trở thành tác nhân thay đổi trong những cuộc tranh luận văn hóa trên toàn thế giới. AI đã trở thành một lực lượng nhân lên cho sự tuân thủ ý thức hệ và xuất khẩu quyền lực mềm của quốc gia. Với các chương trình trò chuyện tự động và deepfake (thông tin giả) đang tràn ngập trên mạng, rõ ràng AI đang phát triển thành một công cụ lãnh đạo có tác động cao để định vị văn hóa và chính trị.
Hãy cẩn thận khi lựa chọn mô hình AI
Các chuyên gia AI khuyến nghị các tổ chức nên tạo kiến trúc AI dạng module để có thể dễ dàng áp dụng các mô hình AI mới khi chúng được phát hành, và có thể thay thế các mô hình theo thời gian.
Ngoài việc xây dựng cơ sở hạ tầng AI dạng module, lãnh đạo CNTT cũng nên đánh giá cẩn thận các công cụ và khuôn khổ AI về khả năng mở rộng, bảo mật, tuân thủ quy định và tính công bằng trước khi lựa chọn chúng.
Làm như vậy để đảm bảo rằng các hệ thống AI không chỉ mang lại giá trị kinh doanh thông qua việc tăng năng suất và hiệu quả mà còn duy trì các bên liên quan và duy trì các nguyên tắc AI có trách nhiệm.
Stepan Solovev, CEO nhị đồng sáng lập tại SOAX, nhà cung cấp nền tảng trích xuất dữ liệu, cho biết các CIO và những người quyết định khác về AI phải suy nghĩ béo túc về kết quả đầu ra của mô hình AI, giống như cách người dùng mạng xã hội nên đánh giá độ chính xác của thông tin họ nhận được.
Trong một số trường hợp, lãnh đạo CNTT sẽ không chuyển sang các LLM như DeepSeek để đào tạo các công cụ AI chuyên biệt mà thay vào đó dựa vào các mô hình AI chuyên biệt hơn. Trong những tình huống đó, người dùng AI ít có khả năng gặp phải mô hình đào tạo có định kiến văn hóa.
Cạnh tranh là giải pháp
Tiềm năng của AI trong việc truyền bá tuyên truyền là một thực tế. Nhưng các chuyên gia cũng tin rằng nhiều người dùng AI sẽ quan tâm hơn đến các mô hình minh bạch về dữ liệu được sử dụng trong đào tạo và cung cấp kết quả không thiên vị.
Khi ngày càng có nhiều mô hình AI tràn ngập thị trường, có thể hình dung ra một cuộc cạnh tranh lớn về nhiều tính năng. Thách thức là phải giữ cho cuộc cạnh tranh này công bằng và đảm bảo rằng cả công ty và cá nhân đều có quyền truy cập vào nhiều mô hình để họ có thể so sánh. Thị trường AI đang phát triển nhanh chóng là giải pháp khắc phục sự thiên vị tiềm ẩn từ DeepSeek hoặc các LLM khác.
Rất khó có khả năng một mô hình sẽ có ảnh hưởng lớn đến thế giới. DeepSeek chỉ là một trong số nhiều mô hình và người dùng sẽ sớm thấy hàng nghìn mô hình từ khắp mọi nơi trên thế giới. Không một AI nào có thể đưa ra các câu chuyện ở quy mô lớn khi có quá nhiều hệ thống đa dạng đang tương tác với nhau.
