Gửi bình luận
Viện Chiến lược Phát triển Kinh tế số
Năm 2008, nhà sáng lập Alibaba Jack Ma từng tuyên bố, “Nếu ngân hàng không thay đổi, chúng tôi sẽ thay đổi ngân hàng”.
Phát ngôn hùng hồn của ông đã khơi dậy tinh thần doanh nhân trong ngành công nghệ tài chính (fintech) Trung Quốc. Fintech liên quan đến việc ứng dụng công nghệ mới để “cải thiện và tự động hóa việc cung cấp các dịch vụ tài chính”. Sau tuyên bố của ông Ma, Trung Quốc đại lục sản sinh 8 kỳ lân fintech, định giá hàng trăm tỷ USD. Dù mỗi một công ty hình dung lại một khía cạnh khác nhau của ngân hàng, về tổng thể, fintech Trung Quốc có hai mục tiêu: tối đa hóa tiềm năng kinh tế của những người đã được ngân hàng phục vụ và khai thác những đối tượng còn lại.
Kỳ lân fintech lớn nhất của Trung Quốc, Ant Financial, đã thổi hơi thở mới vào lĩnh vực cho vay cũ kỹ. 39,4% doanh thu của Ant đến từ nền tảng cho vay CreditTech, giải quyết nhu cầu tín dụng chưa được đáp ứng của những người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ chưa được phục vụ. Cụ thể, công ty tận dụng thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI) để xác định chính xác hơn các rủi ro mặc định và giảm chi phí cho vay. Những hiểu biết về kỹ thuật này cho phép CreditTech phục vụ những cá nhân, doanh nghiệp bị ngân hàng truyền thống đánh giá là quá rủi ro.
 |
Trong lĩnh vực cho vay, Lufax cũng là một cái tên sáng giá. Đây là “chợ” cho vay P2P, kết nối người vay với nhà đầu tư. P2P đồng nghĩa người dùng sẽ tiến hành thỏa thuận với một người dùng khác, không phải công ty. Lufax chỉ thu 4% hoa hồng trên số tiền vay. Tuy có vẻ mạo hiểm hơn với các nhà đầu tư, Lufax giải quyết được một hạn chế chính trong lĩnh vực cho vay: cung cấp vốn. Những đơn vị cho vay tập trung như Ant có thể bảo lãnh được nhiều khoản vay, song với Lufax, bất kỳ ai cũng có thể là ngân hàng. Đột phá fintech này đánh dấu xu hướng dân chủ hóa dịch vụ cho vay mà cho đến nay vẫn bị thống trị bởi các ngân hàng thương mại.
Những đổi mới trong lĩnh vực thanh toán mới thực sự gây ấn tượng. Nếu như tại Mỹ, thẻ tín dụng là phương thức thanh toán phi tiền mặt được ưa chuộng, tại Trung Quốc, ví điện tử mới là “vua”. Tương tự ví truyền thống, ví điện tử hợp nhất mọi công cụ thanh toán như tiền mặt, thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ… Ví điện tử của Trung Quốc là sân chơi lưỡng quyền của Ant và Tencent. Alipay của Ant dẫn đầu với 54,5% thị phần, 785 triệu người dùng hàng tháng và xử lý 175 triệu giao dịch mỗi ngày. WeChat Pay của Tencent đứng thứ hai với 39,5% thị phần. Dù vậy, WeChat Pay lại có lợi thế quan trọng so với Alipay: tính tương thích.
Alipay là một sản phẩm độc lập, còn người dùng Trung Quốc lại phụ thuộc vào WeChat cho nhiều dịch vụ, từ mua sắm, đặt đồ ăn đến gọi xe. Nhờ tích hợp nhiều ứng dụng trong một, người dùng cảm thấy thuận tiện và không cần đến công cụ thanh toán bên ngoài như Alipay. Ngay cả khi Alipay và WeChat Pay là đối thủ, nhìn từ góc độ phương tây, họ lại là một liên minh quyền lực. Cùng nhau, hai ví điện tử này xử lý 20,5 nghìn tỷ USD năm 2016. Để so sánh, trong năm này, PayPal chỉ xử lý 354 tỷ USD. Sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực ví điện tử có thể sớm tạo hiệu ứng trên toàn cầu khi ví điện tử được dự đoán trở thành công cụ thanh toán dẫn đầu vào năm 2023.
Nửa sau của chiến lược fintech Trung Quốc là kết nối 225 triệu người còn lại chưa được ngân hàng phục vụ. Nói về cho vay, kỳ lân WeBank chuyên về “tài chính toàn diện” (inclusive finance). Thành lập năm 2014 bởi Tencent, WeBank cung cấp các khoản vay cho người thu nhập thấp, gần như không có hồ sơ vay vốn. Thực tế, 8,2 triệu người dùng của họ không có điểm tín dụng. Số tiền cho vay bình quân của WeBank là 8.000 NDT, thời gian vay trung bình 52 ngày và tỉ lệ vi phạm là 0,64%. WeBank cũng thu mức phí rất thấp: hơn 70% người vay trả chưa tới 100 NDT lãi suất. Đối với thanh toán, khả năng gửi và nhận tiền qua điện thoại di động của ví điện tử khiến chúng vô cùng phù hợp với những người chưa có tài khoản ngân hàng và sống xa điểm thanh toán gần nhất.
Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Nếu kết nối được 225 triệu người còn lại, tương đương 16% dân số, GDP cả nước có thể tăng thêm hàng nghìn tỷ USD. Triển vọng này không chỉ có giá trị về tài chính mà còn mang ý nghĩa chính trị to lớn. Ngân hàng thế giới ước tính có khoảng 1,5 tỷ người chưa dược ngân hàng phục vụ bên ngoài Trung Quốc. Fintech Trung Quốc đang ở vị thế độc đáo để cung cấp dịch vụ cho phân khúc này. Sau tất cả, thách thức của việc cung cấp dịch vụ tài chính cho nông dân tại Gansu cũng không khác biệt so với tại Niger hay Yemen. Như Tech In Asia từng nói, “toàn bộ hệ thống tài chính có thể được đại tu và Trung Quốc đang ở tiền tuyến”.
Cuộc cách mạng fintech của Trung Quốc còn tiến xa tới đâu là điều chưa ai biết rõ. Tuy nhiên, một điều rất rõ chính là “hình ảnh hệ thống tài chính của Trung Quốc bị một số ngân hàng thương mại quốc doanh lớn bị đàn áp và chi phối sâu sắc đang nhanh chóng trở nên lỗi thời”. Thay vào đó, một hệ sinh thái fintech mới, phi tập trung đang hình thành - một hệ sinh thái tốt hơn đã sẵn sàng để mở khóa tiềm năng kinh tế của những người đã được ngân hàng phục vụ, chưa được ngân hàng phục vụ và người nước ngoài.
