Những vụ đình đám trong giới công nghệ năm 2023

Những câu chuyện công nghệ hàng đầu năm 2023 nêu bật những thay đổi cơ bản trong văn hóa, địa chính trị cũng như bản thân công nghệ. Rõ ràng là AI có tính sáng tạo sẽ ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh của công nghệ và xã hội, trong khi căng thẳng địa chính trị đang làm dấy lên các cuộc tấn công an ninh mạng trên toàn cầu. Trong khi đó, mối lo ngại chung về sự thống trị của các công nghệ lớn đang thúc đẩy các cơ quan quản lý phải cứng rắn hơn đối với các hoạt động kinh doanh mang tính độc quyền và các vụ sáp nhập trị giá hàng tỷ đô la.

Bị sa thải và được thuê lại, Sam Altman quay về OpenAI

Việc Sam Altman bị sa thải khỏi vị trí Giám đốc điều hành của OpenAI, công ty đã khơi dậy kỷ nguyên hiện đại của AI khi ra mắt ChatGPT một năm trước đó, là cú sốc của ngành công nghệ trong năm. Sau khi hội đồng quản trị đưa ra một tuyên bố bí ẩn vào ngày 17 tháng 11 nói rằng họ đã sa thải Altman vì không “luôn thẳng thắn”. Sau đó, Microsoft đã thông báo họ sẽ thuê Altman và bất kỳ nhân viên OpenAI nào khác muốn theo anh ta đi khỏi công ty. OpenAI đã lùi bước và thuê lại Altman.

Khi mọi chuyện lắng xuống, vấn đề hướng về trọng tâm: hội đồng quản trị OpenAI tin rằng Altman, dưới áp lực của các nhà đầu tư và nhu cầu trả tiền cho lượng sức mạnh tính toán khổng lồ, đã thúc đẩy quá nhanh để phát hành sản phẩm, gây nguy hiểm cho sứ mệnh ban đầu của công ty là tạo ra sự an toàn cho hệ thống AI. Altman hiện đã quay trở lại điều hành OpenAI với một ban lãnh đạo gần như hoàn toàn mới, nêu bật câu chuyện quen thuộc: những lo ngại về thương mại và cuộc đua giành vị trí dẫn đầu đã đè bẹp những nỗ lực thúc đẩy sự phát triển của bất kỳ công nghệ nào.

DOJ kiện Google: Phiên tòa chống độc quyền công nghệ lớn nhất trong 20 năm

Bộ Tư pháp Mỹ (Department of Justice - DOJ) đã mở phiên tòa chống độc quyền chống lại Google vào tháng 9, cáo buộc nhà khổng lồ Internet duy trì trái phép độc quyền tìm kiếm thông qua các thỏa thuận biến nó thành công nghệ tìm kiếm mặc định trên nhiều loại thiết bị - chủ yếu là từ Apple. Đây là vụ kiện chống độc quyền công nghệ lớn nhất kể từ những năm 1990, khi DOJ buộc tội Microsoft cài đặt trái phép Internet Explorer vào Windows. Trớ trêu thay, Giám đốc điều hành Microsoft Satya Nadella lại là nhân chứng chính cho vụ truy tố lần này, đồng thời cảnh báo rằng lợi nhuận độc quyền của Google có thể ảnh hưởng đến các nhà xuất bản khi tính năng tìm kiếm hỗ trợ AI xuất hiện.

Trong bối cảnh công chúng ngày càng bất bình về sự thống trị của các công ty công nghệ lớn, đây chỉ là một trong số nhiều vụ việc đang diễn ra - bao gồm vụ kiện chống độc quyền của Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của Amazon, được đưa ra vào tháng 9 và một vụ kiện chống độc quyền riêng biệt của Hoa Kỳ - lại là Google, tập trung vào quảng cáo, sẽ được thử nghiệm vào năm 2024. Điều này có thể định hình lại thị trường công nghệ khi các cơ quan quản lý thể hiện sức mạnh mới trong việc đẩy lùi các hành vi phản cạnh tranh.

Amazon cắt giảm 18.000 nhân công do sa thải công nghệ

Chỉ vài ngày sau khi năm mới bắt đầu, Amazon xác nhận thông tin sẽ cắt giảm 18.000 nhân viên. Đây là thông báo sa thải lớn đầu tiên về đợt cắt giảm lớn đối với các công ty công nghệ vào năm 2023, với các đợt sa thải sâu rộng được thực hiện bởi những nhà khổng lồ công nghệ - bao gồm Cisco, Meta, Microsoft, Google, IBM, SAP và Salesforce - cũng như một loạt các công ty công nghệ khác, những tay chơi trong ngành nhỏ hơn. Vấn đề là các công ty công nghệ tăng cường tuyển dụng trong thời kỳ đại dịch xảy ra khi lệnh đóng cửa làm dấy lên làn sóng mua công nghệ để hỗ trợ công việc từ xa và thương mại điện tử, và bước sang năm 2023, họ phải đối mặt với sự sụt giảm doanh thu.

Cơ quan quản lý cứng rắn, Adobe từ bỏ việc mua Figma trị giá 20 tỷ USD

Trong một dấu hiệu khác cho thấy sự giám sát pháp lý ngày càng tăng đối với công nghệ, Adobe và nhà cung cấp công cụ thiết kế giao diện hợp tác Figma đã tuyên bố vào tháng 12 rằng họ sẽ dừng kế hoạch sáp nhập trị giá 20 tỷ USD của mình. Ủy ban EU đã công bố Tuyên bố phản đối vào tháng 11, với lý do thỏa thuận này có khả năng làm giảm sự cạnh tranh ở nhiều thị trường. Tiếp theo đó là danh sách phản đối của cơ quan cạnh tranh Vương quốc Anh vài tuần sau đó. Kế quả cuối cùng được cho là cuộc họp với DOJ Hoa Kỳ, vài ngày trước khi thỏa thuận bị hủy bỏ, trong đó cơ quan Mỹ đe dọa sẽ khởi động một vụ kiện chống độc quyền.

Có một số thương vụ mua lại công nghệ lớn đã được hoàn thành trong năm, đáng chú ý là thương vụ mua lại nhà sản xuất trò chơi Activision trị giá 69 tỷ USD của Microsoft và thương vụ mua lại VMware trị giá 69 tỷ USD của Broadcom. Nhưng các cơ quan quản lý phải nhượng bộ trước khi các thỏa thuận đó kết thúc, và vào cuối năm, Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ vẫn đang cố gắng giải quyết thương vụ mua lại Broadcom.

Vụ hack MOVEit: Cuộc tàn sát vẫn tiếp diễn, CISO bị giám sát chặt chẽ

Vào cuối tháng 5, khi Progress Software tiết lộ rằng họ đã phát hiện ra một lỗ hổng trong phần mềm truyền tập tin MOVEit có thể dẫn đến truy cập trái phép, đó chỉ là khởi đầu của cơn ác mộng bảo mật. Sáu tháng sau, lỗ hổng này đã khiến khoảng 2.620 tổ chức và 77,2 triệu người trên toàn cầu gặp phải vấn đề an ninh mạng.

Vì sự cố bảo mật, Progress hiện phải đối mặt với cuộc điều tra từ Tập đoàn Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (Securities and Exchange Corporation - SEC), tổ chức dường như đang tăng cường giám sát các công ty và giám đốc điều hành an ninh mạng. Trong một trường hợp riêng, nhân viên của SEC đã đề xuất hành động pháp lý đối với từng nhân viên SolarWinds, bao gồm cả CISO, sau phản ứng của công ty đối với cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năm 2020 - một động thái báo hiệu một loạt trách nhiệm pháp lý tiềm tàng mới đối với các chuyên gia an ninh mạng.

Xung đột Israel - Hamas mở rộng sang không gian mạng, khi địa chính trị gây ra bất ổn về an ninh.

Trong bối cảnh xung đột đang diễn ra giữa Israel và Hamas, một chiến trường mới đã mở ra trên không gian mạng khi các nhóm đe dọa quốc gia - nhà nước ở cả hai bên tham chiến đã tiến hành các cuộc tấn công mạng DDoS (Distributed Denial of Service - ttừ chối dịch vụ phân tán) và phá hoại trang web. Trong khi đó, khi chiến dịch chống lại Ukraine tiếp tục diễn ra, Nga dường như đang sử dụng nhiều hơn những kẻ tấn công mạng và tội phạm mạng, trong khi các cuộc tấn công mạng do Trung Quốc cầm đầu nhằm vào Đài Loan đang gia tăng mạnh mẽ. Căng thẳng địa chính trị gia tăng đang khiến các giám đốc an ninh mạng phải cảnh giác cao độ, vì xu hướng kéo các thực thể khu vực tư nhân và các tổ chức xã hội dân sự vào cuộc khủng hoảng an ninh mạng có thể sẽ tiếp tục.

Mỹ tăng cường hạn chế xuất khẩu chip sang Trung Quốc

Vào tháng 10, Mỹ đã áp đặt các hạn chế xuất khẩu bổ sung để hạn chế Trung Quốc tiếp cận chip tiên tiến cho AI và siêu máy tính, mở rộng cuộc chiến thương mại công nghệ đã gia tăng trong năm qua, ảnh hưởng rộng rãi đến chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Các quy tắc mới bao gồm yêu cầu cấp phép trên toàn thế giới đối với bất kỳ công ty nào có trụ sở chính tại Trung Quốc, Ma Cao và bất kỳ điểm đến nào chịu lệnh cấm vận vũ khí của Mỹ.

Mục đích đã nêu của các hạn chế là từ chối Trung Quốc tiếp cận công nghệ tiên tiến về AI, hiện đại hóa quân sự. Nhưng cuộc chiến thương mại chip đang tàn phá chuỗi cung ứng toàn cầu đối với bất kỳ sản phẩm nào sử dụng chip tiên tiến cũng như thiết bị dùng để sản xuất chúng, khi Mỹ gây áp lực buộc các đồng minh áp đặt các hạn chế xuất khẩu chip sang Trung Quốc.

Vision Pro của Apple: Trở lại tương lai

Giữa năm, Apple đã ra mắt tai nghe thực tế hỗn hợp (mixed-reality) được chờ đợi từ lâu, Vision Pro (sẽ được phát hành vào khoảng năm 2024) và CEO Tim Cook đã tuyên bố một kỷ nguyên mới cho công nghệ - điện toán không gian, kết hợp môi trường vật lý với thông tin kỹ thuật số. Không còn nghi ngờ gì nữa, Apple đã tập hợp một số công nghệ phức tạp để tạo ra thiết bị trị giá 3.499 USD, dựa trên hàng thập kỷ R&D về cảm biến, khoa học vật liệu, màn hình và bộ xử lý. Tuy nhiên, các biến thể của tai nghe thực tế ảo đã có sẵn trong nhiều năm - với việc Giám đốc điều hành Meta Mark Zuckerberg đặt cược tương lai của công ty vào mixed-reality - và các thiết bị đeo được chủ yếu gặp phải sự thờ ơ từ công chúng, với doanh số bán tai nghe sụt giảm gần đây.

Trong khi dự đoán xung quanh Vision Pro của Apple và tin đồn xung quanh tai nghe Quest 3 mới của Meta có thể báo hiệu sự phục hồi tiềm năng của thị trường vào năm tới, các vấn đề bao gồm giá cao, nội dung hạn chế, độ phức tạp và thiếu các ứng dụng thực tế hàng ngày có thể sẽ xảy ra trong nhiều năm trước khi mixed-reality thực sự thực sự diễn ra, trở thành hiện thực đối với hầu hết người dùng.

Zoom, hình đại diện làm việc từ xa, đưa nhân viên trở lại văn phòng

Giải thưởng cho câu chuyện công nghệ mỉa mai của năm thuộc về Zoom - công ty hội nghị truyền hình đồng nghĩa với việc làm việc tại nhà trong thời kỳ đại dịch - đã ban hành lệnh quay trở lại văn phòng cho phần lớn công nhân của mình vào tháng 8 năm nay. Các công ty công nghệ lớn hơn nhiều cũng ban hành các chính sách quay lại làm việc và có rất nhiều câu chuyện: đơn vị phần mềm của IBM tuyên bố bắt buộc quay trở lại văn phòng trên toàn cầu, trong khi Meta cảnh báo rằng những nhân viên vi phạm các quy tắc quay lại làm việc sẽ phải đối mặt với việc bị chấm dứt hợp đồng. Nhưng khi một công ty có mô hình kinh doanh dựa trên công việc từ xa gọi nhân viên trở lại văn phòng, bạn biết rằng các lãnh đạo công ty thực sự đang xem xét lại toàn bộ khái niệm nơi làm việc ảo.

Câu chuyện AI đe dọa sự tuyệt chủng của loài người

Cảnh báo rằng sự tiến hóa của trí tuệ nhân tạo (AI) có thể dẫn tới sự kiện “tuyệt chủng” không chỉ mang tính mỉa mai mà còn đáng sợ và khó hiểu. Đó là bởi vì bức thư được xuất bản vào tháng 5 đã được ký bởi hàng trăm học giả, nhân vật của công chúng và chính những nhà lãnh đạo ngành công nghệ đang chạy đua để xây dựng các hệ thống AI tiên tiến nhất trên hành tinh. “Giảm thiểu nguy cơ tuyệt chủng của AI phải là ưu tiên toàn cầu bên cạnh các rủi ro quy mô xã hội khác như đại dịch và chiến tranh hạt nhân” là những tuyên bố kỳ lạ từ các nhà điều hành công nghệ đang cạnh tranh để có được các ứng dụng AI rõ ràng có sai sót đến công chúng.

Nhưng các chính phủ đang bắt đầu chú ý đến lời kêu gọi. EU sắp phê chuẩn Đạo luật AI của mình, quy định cách AI có thể được sử dụng cho mục đích thương mại và bởi các tổ chức chính phủ, và trong một mệnh lệnh hành pháp trên phạm vi rộng, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đưa ra các biện pháp giám sát việc phát triển AI. Những dự đoán khủng khiếp nhất cũng như hy vọng lớn nhất cho bất kỳ công nghệ nào thường không xảy ra, nhưng có một điều mà các nhà quan sát ngành, nhà kinh tế và nhà sử học xã hội dường như đồng ý là, bằng cách này hay cách khác, AI có khả năng tạo ra sẽ có tác động sâu sắc đến cách con người sống và làm việc.

LTV