Cần cơ chế đặc thù cho doanh nghiệp khoa học và công nghệ

Ngày 28/9 tại Thái Bình, Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VST) tổ chức hội nghị thường niên và hội thảo “Giải pháp thực thi chính sách cho doanh nghiệp khoa học và công nghệ”.

ĐA SỐ DOANH NGHIỆP CHƯA ĐƯỢC HƯỞNG ƯU ĐÃI THEO NGHỊ ĐỊNH 13

Số liệu được đưa ra tại hội thảo cho biết, tính đến hết năm 2022, cả nước có 712 doanh nghiệp khoa học công nghệ được công nhận, tăng 76 doanh nghiệp so với cùng thời điểm năm 2021. Đa số các doanh nghiệp đang hoạt động phát triển sản xuất tốt, tạo ra nhiều việc làm ho người lao động, đóng góp cho xã hội, trong đó có nhiều doanh nghiệp nằm trong Top 500 có tốc độ tăng trưởng hàng đầu của Việt Nam.

Doanh nghiệp khoa học công nghệ ngày càng có nhiều sản phẩm, dịch vụ được thương mại hóa ra thị trường trong nước và xuất khẩu sang nhiều thị trường lớn như Hoa Kỳ, các nước châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Chỉ tính riêng hội viên Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam, nhân lực phục vụ cho khoa học công nghệ cũng lên đến hơn 4.636 người. Năm 2022 các doanh nghiệp khoa học công nghệ là hội viên VST đã có đóng góp nhất định cho ngân sách nhà nước (ước tính đạt 279,5 tỷ đồng).

Ông Trần Xuân Đích, Phó Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp khoa học công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết Nhà nước đã ban hành một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho doanh nghiệp doanh nghiệp khoa học công nghệ như ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn, giảm tiền thuê đất.

Một số doanh nghiệp khoa học và công nghệ được hưởng chính sách ưu đãi, hỗ trợ khác của Nhà nước như miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, hỗ trợ đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, vay vốn với lãi suất thấp hơn doanh nghiệp thông thường…

Ông Hoàng Đức Thảo, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho rằng Nghị định 13/2019 của Chính phủ về doanh nghiệp khoa học và công nghệ một bước đột phá về cơ chế chính sách hỗ trợ hoạt động doanh nghiệp khoa họa công nghệ với những ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, đất đai, tín dụng… Tuy nhiên, trong quá trình thực thi nghị định này mang lại kết quả cho các doanh nghiệp còn rất hạn chế, doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Cụ thể, ông Thảo dẫn chứng, qua kết quả khảo sát của VST đối với 167 doanh nghiệp thành viên cho thấy, đa số các doanh nghiệp khoa học công nghệ không được hưởng chính sách ưu đãi theo Nghị định 13. Theo đó, mới chỉ có 6 doanh nghiệp được ưu đãi theo Nghị định 13 với tổng số tiền ưu đãi là 91 tỷ đồng.

"Bộ Khoa học và Công nghệ đang lập đề xuất xây dựng luật sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ, dự kiến trình trong năm nay.

Bộ sẽ nghiên cứu, hoàn thiện và đề xuất sửa đổi các quy định của Luật Khoa học và Công nghệ làm cơ sở cho việc hình thành và phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ".

Trong khi đó, 18 doanh nghiệp chưa biết tiếp cận cơ chế ưu đãi như thế nào. Một doanh nghiệp có doanh thu sản phẩm khoa học công nghệ không đủ tỷ lệ 30% để nhận ưu đãi. Một doanh nghiệp nộp hồ sơ nhưng chưa được duyệt. 141 doanh nghiệp chưa được hưởng ưu đãi.

Theo ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch Tập đoàn ThaiBinh Seed, hiện nay doanh nghiệp khoa học và công nghệ đang đối diện với 4 khó khăn, vướng mắc lớn.

Thứ nhất là việc thương mại hoá sản phẩm. Vấn đề công nhận giống cây trồng mới chậm trễ do sự thay đổi của Luật Trồng trọt. Việc bảo vệ thương hiệu, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với doanh nghiệp nông nghiệp chưa cao.

Thứ hai, ngân sách cho hoạt động khoa học và công nghệ còn rất ít và thủ tục thì nhiều và khó giải ngân. Ngân sách giành cho khoa học và công nghệ giảm dần qua các năm từ 1,1% năm 2017 xuống còn 0,82% năm 2023. Bên cạnh đó, việc thực hiện các đề tài, dự án có hỗ trợ ngân sách Nhà nước còn nhiều thủ tục phức tạp. Chính sách thuế còn chưa ưu tiên so với cá doanh nghiệp khác.

Thứ ba,nguồn nhân lực phục vụ hoạt động khoa học và công nghệ còn thiếu và yếu. Nhà nước nên có chính sách ưu tiên đào tạo, đào tạo chuyên sâu cho nhân lực thuộc các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Và thứ tư là việc chứng nhận các sản phẩm khoa học và công nghệ thuộc doanh nghiệp khoa học và công nghệ còn nhiều phức tạp do đòi hỏi nhiều thủ tục.

CẦN THIẾT LẬP CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH ĐẶC THÙ

Cũng tại hội nghị, các doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam phản ánh một thực tế là thành quả thương mại hoá sản phẩm khoa học công nghệ ra thị trường chưa tương xứng với đầu tư và kết quả nghiên cứu; Chưa có cơ chế thiết thực để bảo hộ thị trường, công nghệ, giải pháp kỹ thuật, sản phẩm mới; Cơ chế chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo, ban hành chưa đồng bộ, tổ chức thực hiện chưa đầy đủ, kịp thời…

Trước những khó khăn, tồn tại trên, Chủ tịch VST Hoàng Đức Thảo kiến nghị Nhà nước cần sớm ban hành nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu, theo đó thực thi các quy định về ưu đãi hoạt động đổi mới sáng tạo. Các tổ chức trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ tăng cường phối hợp với các sở Khoa học và Công nghê địa phương tổ chức, tập huấn, hướng dẫn, triển khai thực hiện Nghị định 13, bảo đảm doanh nghiệp khoa học công nghệ đều được hưởng lợi từ nghị định này.

Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp khoa học và công nghệ, Chủ tịch VTS cũng kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét trình Chính phủ xin chủ trương thiết lập cơ chế chính sách đặc thù, theo hướng coi hoạt động đầu tư nghiên cứu khoa học công nghệ là hoạt động đầu tư rủi ro, mạo hiểm cần được bảo trợ chính sách thiết thực của Nhà nước.

Phó Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp khoa học công nghệ Trần Xuân Đích cho biết hiện Bộ Khoa học và Công nghệ đang lập đề xuất xây dựng luật sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ, dự kiến trình trong năm nay. Bộ sẽ nghiên cứu, hoàn thiện và đề xuất sửa đổi các quy định của Luật Khoa học và Công nghệ làm cơ sở cho việc hình thành và phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ.

Đồng thời kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi quy định về quản lý, giao quyền sở hữu, sử dụng kết quả khoa học và công nghệ có nguồn gốc từ nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách Nhà nước. Việc sửa đổi theo hướng công nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng kết quả nghiên cứu của tổ chức chủ trì đối với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ được ngân sách Nhà nước hỗ trợ; đơn giản hóa các thủ tục giao quyền - kiểm soát - cơ chế báo cáo, phân chia lợi nhuận đối với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ triển khai dưới hình thức ngân sách Nhà nước cấp.

Bộ Khoa học và Công nghệ  sẽ tham mưu, kiến nghị Chính phủ ban hành chương trình phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ một cách cụ thể và rõ ràng kèm theo cơ chế tài chính hỗ trợ. Hỗ trợ kết nối các nhà khoa học, viện nghiên cứu với các doanh nghiệp để thúc đẩy quá trình ươm tạo, hình thành và phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ.

Đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp khoa học công nghệ tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi dành cho doah nghiệp khoa học công nghệ để thực hiện các dự án nghiên cứu, đổi mới công nghệ từ Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia và Quỹ Đổi mới công nghệ Quốc gia. Bên cạnh đó tiếp tục rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong quá trình cấp chứng nhận và hỗ trợ doanh nghiệp khoa học công nghệ thụ hưởng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước.

Nam Anh